12/08/2024- Noord-Macedonië laat zelfs ervaren reizigers niet onbewogen. Van de prehistorie over de Ottomaanse erfenis tot hedendaagse wijnmakers hebben inwoners en passanten hun stempel gedrukt op dit door bergen beheerste Balkanland. De combinatie van eeuwenoud, adembenemende landschappen en hartverwarmende gastvrijheid levert een geslaagd recept op voor een verrassende vakantie. Travel Like A Pro reisde naar dit nog relatief onbekend stukje Europa en was alvast in de wolken…
Alexander de Grote roept wellicht verre (school)herinneringen op bij de bezoeker. Maar voor de (Noord-) Macedoniërs is hij een van de historische figuren die het land op de kaart gezet hebben. Alleen is dat historische Macedonië na de eerste Balkanoorlog (1912) verdeeld geworden tussen Griekenland, Bulgarije en Servië -en die laatste, de voormalige Joegoslavische deelrepubliek, is na 1991 verveld tot het huidige Noord-Macedonië. Toch heeft het land het niet onder de markt met zijn buren/EU-lidstaten.
Die noodzakelijke basisweetjes staan los van de mooie ontdekkingen die dit land te bieden heeft, en daarvoor kwamen we in de eerste plaats.
Startpunt Ohrid
De keuze voor Ohrid en het meer waar deze historische stad gedrapeerd ligt als uitvalsbasis voor vakantievluchten is perfect begrijpelijk: Ohrid, UNESCO-werelderfgoed trouwens, is een gezellig drukke stad en leuke plek als eerste kennismaking met de bestemming Noord-Macedonië. Ook wij laveerden met plezier langs de havenbaai en -promenade en door de straatjes en steegjes van ‘the old town’, terwijl de locals met graagte de terrasjescultuur bezigen of verzamelen onder een stokoude plataan.
De oude stad van Ohrid heeft best wel wat te bieden: een hele trits historische/orthodoxe kerken, vaak met fresco’s, de typische hoogbouw met z’n witgekalkte gevels, enkele musea, plus klimwerk richting de Upper Gate -met onder meer het oud-Romeins theater en de eerste ‘universiteit’ van Europa, ontstaan in de negende eeuw. Die universiteit blijkt bij nader inzien een seminarie voor priesteropleidingen geweest te zijn. Een idyllische plek die niet mag ontbreken tijdens je bezoek aan Ohrid: wandel naar het kerkje van Johannes evangelist in Kaneo.
Ook best fascinerend is het verhaal van de Nederlandse schrijver-journalist A. Den Doolaard die in de jaren 1930 een tijdlang in deze stad en Noord-Macedonië heeft verbleven en zijn avonturen in meerdere romans zoals Oriënt Express en De bruiloft der zeven zigeuners heeft verwerkt.
Dankzij die verhalen zijn in de jaren 1960 tot ‘80 heel wat Nederlanders naar deze toen nog Joegoslavische deelrepubliek gereisd. Corendon treedt (sinds 2011 al) met andere woorden in hun voetsporen! Den Doolaards werk en toewijding aan het land heeft hem zelfs extra eerbetoon opgeleverd: een monument in Holland Park langs de wandelpromenade. En in de oude stad vind je een museumpje dat aan hem is gewijd en waar geïnteresseerden kunnen kennismaken met zijn volledige oeuvre. “Wees welkom, voel je thuis,” geeft uitbater en gids Krste aan. Hij heeft de fakkel overgenomen van zijn oom Misjo Joezmeski die Cultura 365 oprichtte.
Den Doolaard is voor veel Vlamingen allicht een nobele onbekende, (oudere) Nederlanders kennen hem als verplichte schoollectuur. Maar het is best interessant om zijn boeken eens ter hand te nemen als je naar dit land komt.
Van Cyrillisch tot paalwoningen
Nog een ontdekking: de lokale heiligen Kliment en Naum hebben, in het zog van Cyrillus en Methodius, een bijdrage geleverd aan de kerstening van de Slavische volkeren, onder andere in Moravië. Kliment blijkt zelfs de ontwikkelaar en verspreider te zijn van het cyrillische schrift van hieruit.
Ohrid als bakermat van Europa’s derde schrift, dat wisten we helemaal niet.
Even intrigerend: duikers en archeologen hebben rond het meer van Ohrid de naar verluidt oudste sporen van bewoning in Europa gevonden, zo’n 8000 jaar oud. In de zogenaamde Bay of bones is een prehistorisch paaldorp gereconstrueerd -fascinerend, maar inmiddels zijn aan de overzijde van het meer (in Albanië) nog oudere resten van zulke paaldorpen gevonden. “Wetenschappers denken dat Ohridmeer een doorgangsoord kan geweest zijn voor prehistorische migranten van Afrika en Azië richting Europa,” krijg ik te horen. Eens te meer een opmerkelijk weetje.
Langs de Via Egnatia
Het Romeinse Rijk dat tot ver in Zuidoost-Europa de lakens uitdeelde: dat klinkt niet onbekend. Maar het was toch een ontdekking om in het etnografisch museum van Ohrid en het archeologisch museum van Skopje kennis te maken met de artefacten uit de prehistorie en de vondsten van de (romeinse) sites van Lychnidus (Ohrid), Heraclea Lyncestis (Bitola) en Stobi. Deze drie locaties zijn mooie daguitstappen, en de antieke theaters en mozaïeken zijn absoluut de moeite waard.
Al deze sites lagen trouwens langsheen de antieke heirbaan Via Egnatia die hedendaags Durres in Albanië, via Noord-Macedonië, verbond met Byzantium. Een fragment van die heirbaan kan je nog bewonderen buiten het grensdorpje Razodza. Ook de moeite in deze omgeving: enkele middeleeuwse grotkerkjes met fraaie fresco’s.
Atatürk
In het museum van Bitola, waar een aantal vondsten uit Heraclea Lyncestis bewaard worden, stoten we tevens op een heel ander aspect van de lokale geschiedenis: Kemal Atatürk heeft in deze stad les gevolgd aan de militaire academie. Dat de vader van het moderne Turkije in deze contreien zijn roots had, wisten we evenmin.
Het maakt de museumzaal wel tot een pelgrimsoord voor veel Turkse bezoekers -die zich hier beslist thuisvoelen, tussen minaretten, moskeeën en Turkse bazaars. “Ze hebben zes eeuwen de Balkan geregeerd, voor hen is dat een stukje thuiskomen,” oppert onze gids.
Twee ogen zo blauw
Van waar je het Ohridmeer ook aanschouwt, overal wordt het omzoomd door hoge bergen vol groen. Goed driekwart van ‘s lands oppervlakte wordt bedekt door bergen en hellingen. Laat u dat niet afschrikken, integendeel: we hebben tijdens onze uitgebreide verkenningen meermaals halt gehouden om de majestueuze landschappen op ons netvlies te laten bezinken.
Eén van de mooiste trajecten ten lande voert van het Ohridmeer, door het nationaal park van Galicica, naar de boorden van zustermeer Prespa. “Eigenlijk vormden die twee meren lang geleden één groter meer, tot de bergketen met de 2255 meter hoge Magaroberg zich daartussen omhoog heeft gewurmd,” legt mijn gids Slavka uit. De panoramazichten zijn verbluffend, evenals de wandeltochten die je hier kan ondernemen. Vanuit de lucht lijken het twee blauwe ogen op de landkaart, vanop een bootje oogt de kleur smaragdgroen of turkoois.
De waterhuishouding van de regio is overigens een groot onderling verbonden netwerk: het Prespameer voedt ondergronds het meer van Ohrid, dat op zijn beurt in Struga de rivier Drin bevoorraadt, en de twee armen van die rivier monden uiteindelijk uit in de Adriatische Zee, op de grens van Albanië en Montenegro.
Trouwerij in Mavrovo
Noord-Macedonië telt drie nationale parken: naast Galicaca is er Pelister, ten oosten van het Prespameer, en als je de loop van de rivier Drin volgt richting Debar beland je in Mavrovo. Tussen de stuwmeren van Debar en Mavrovo volg je een uitermate mooi traject. De weg slingert door bos, berg en dal, langs de boorden van de Radika-rivier, door het woongebied van beren en lynxen (al is de kans klein dat je ze effectief ontmoet). Wel aanwezig: eeuwige sneeuw op de hoogste bergtoppen, en die geven het landschap en de intermediaire plateaus extra cachet.
Wist u trouwens dat het land over skipistes beschikt (onder andere in Mavrovo en nog noordelijker Popova Sapka)? Geen alpijnse faciliteiten voor alle duidelijkheid, maar het accentueert wel het bergachtig karakter van het land. Die ervaar je bijvoorbeeld ook in Matka canyon, een populaire uitstap vanuit Skopje.
Terug naar Mavrovo. Vanuit het dorpje volgen we een schitterend wegje naar Galičnik, een bergdorp dat je bereikt na een rit door een schitterend plateau waar de stilte overheerst, wilde paarden grazen en je je even moederziel alleen waant. Dat bewuste dorp is het decor van een jaarlijks huwelijksfestival begin juli waarop de fin de fleur van het land, inclusief de president, present tekent. Een geselecteerd koppel (een van beide partners moet uit het dorp komen) trouwt dan in de traditionele Galičkastijl. Het feest duurt naar verluidt meerdere dagen… Wij waren er duidelijk op een ander tijdstip, Galičnik ademde dan vooral stilte en rust uit. Maar de aanblik van zijn ligging was de hele tocht hierheen absoluut waard!
Wijnmakers
Ook een heel mooi stukje Macedonië is het plateau/vallei tussen Bitola en Prilep. Het is tevens de toegangspoort naar de wijnregio rond de Vardarrivier. In dorpjes als Stobi, Negotino en Kavadarci stoot je voortdurend op pijltjes naar deze of gene wijnmaker. Blijkbaar heeft men ook hier de omslag gemaakt van massaproductie naar kleinschalig familiale wijnbouw, en al die wijntjes laten zich best drinken. Voor wie deze regio te ver weg is: in Ohrid is er een wijnbar met een ruim assortiment wijnen uit het land. De kans is trouwens groot dat u op menukaarten vooral kennismaakt met de twee mastodonten van de Noord-Macedonische wijnbouw, Tikveš en/of Bovin. Deze grote wijnhuizen exporteren veel van hun wijn naar het buitenland.
De moeite waard?
Daarmee zijn we aanbeland bij de kernvraag: loont vakantie houden in Noord-Macedonië? Onze medereizigers verwoordden het als volgt: ‘Hier is best wat te zien, mensen zijn vriendelijk en alles kost een fractie van thuis.’
Kritische locals verwijzen wel eens naar het verre Joegoslavische verleden ‘toen er veel (meer) toeristen waren’ en vooral naar de jongere generatie die liever wegtrekt en elders een toekomst uitbouwt.
Wij waren toch danig verrast en gecharmeerd door fijne ontmoetingen, erfgoed, landschappen en natuurschoon -en dat op een oppervlakte van 80% van België waar amper twee miljoen mensen wonen. Ruimte zat en rust verzekerd dus. Om het met de woorden van een restaurantuitbater te zeggen: ‘Macedoniërs zijn goed van inborst, wij heten gasten graag welkom.’ U hoeft het enkel zelf te proberen, wij vonden het een ontdekking én een aanrader.
Praktisch:
Wij reisden op uitnodiging van touroperator Corendon en Hotel Makpetrol naar Noord-Macedonië. Corendon vliegt vanop Schiphol naar de bestemming waar je kan kiezen uit een ruim aanbod logies in de regio Ohrid. Hotel Makpetrol is meermaals verkozen tot beste all-inclusive hotel uit hun aanbod.
Meer info: www.corendon.be/macedonie
Een ideale plek om uw pre-nacht op Schiphol door te brengen, is het Corendon hotel nabij Schiphol Airport. Dat telt 207 comfortabele kamers, een buffetrestaurant/skybar met uitgebreide kaart en gratis pendeldienst naar de luchthaven. Hier vertoef je trouwens in de schaduw van een oude 747 Boeing van Corendon Airlines!
www.corendonhotels.com/corendon-amsterdam-schiphol-airport/nl
Een huurwagen is zeker handig om Noord-Macedonië op eigen houtje te bereizen. Hou wel rekening, zeker na zonsondergang, met joggers en fietsers zonder fluohesjes op de rijbaan.
En … met loslopende honden! (EB)
Foto’s @ EB- Travel Like A Pro
